Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
auvergnat oûbirnhat
23 mars 2022

Tris jours à l'orle del degòule : de vïlajes republicans e de vïlajes coumunistos : lou pres d'un parelh de braios

                                         7. Tres jours à l’orle del bàuri

 

 

Ammé noùsti faus passaports, remounteran la valado de la Tuba. Cado detz ou quinge versto troubasion de gronds vilatges.

 

***

la versto fai un pauc mai d’1,600 Km

***

 

Quauques uns aviou fin sièi cent fiocs ; touto l’administraciou èro tengudo per li soviets, e d’espiouns fintabou li passants. Poudion pas countourna aquéli vilatges per duoi razous. D’en primier rescountravan coustantomen li pacands de l’endrèit e noustos tentativos de lis esquiva auriou atirat li soupçous : un soviet nous aurio arrestats e mandats à la Cheka de Mikousinsk ount’ aurion vist nouste darrier mati. La segoundo razou èro que li papiers de moun coumpanh de routo li permetiou d’utilisa li relèus de posto del gouvernomen per l’ajuda din soun vouiatge.

 

***

en russe, « coumpanh de routo » se dis « spoutnik ».

En serbo-crouate se dis « sapoutnik ».

Vous espliqui lou mot à parti del serbo-crouate :

 

Put = lou chami, la routo

Sa = ammé

Nik = sufixe que sirvis à crea un mot qu’endico un ome.

 

 

Resultat : Saputnik, l’ome que fo la routo ammé vous.

***

 
                                           

vallée-sibérienne-de-montagne-44457479

                                                         

 

 

Laidounc eran be fourçats d’ana veire li soviets di vilatges per chambia de chavals. Avion leissat li nòstri al Tartare e al Cousaque que nous aviou ajudats à la bouco de la Tuba, e lou Cousaque nous avio menats din soun chàrri fin lou primier vilatge ounde recegueran li chavals de posto. Toùti li païsôs, sounque uno minouritat, èrou countro li bolsheviks e nous ajudabou voulountié. M’aquitàbi de lours servìcis en curant lours malautes, e moun coumpanh lour beilabo de counselhs pratiques per lours obros agricolos. Li que nous ajudàbou lou mai èrou li vièlhs dissidents e li Cousaques.

 

De cops troubasion de vilatge entièromen coumunistos, mès aprengueran lèu à lis identifia. Quand dintraban dinc un vilatge, al sou dis esquillos de noùsti chavals, e que troubasion li païsôs setats davant lours oustaus, prèst à se leva, que faziou lis ussos e que roumegàbou siguromen « Vaqui inquèro d’aquéssi demònis ! », sabion que lou vilatge èro anti-coumunisto e que poudion nous arresta en touto siguritat. Mas se li païsôs veniou vers nàutri, que nous aculissiou jouiousomen e nous sounàbou camarados, sabion cossé qu’eran chas l’enemic e fazion atenciou. Din aquéssi vilatges demouràbou de gents qu’èrou pas li païsôs siberians amics de la lhibertat, mas d’emigrants d’Ucraïno : pigre e petoros, viscàbou din de cusòus miserable e sourdides, amai se lours vilatge èrou al mié de terros negros e fertilos. Li mouments que passeran din la bourgado de Karatuz fouguèrou agradieus e perilhous. En l’on 1912, i doubrissiou dous coulégis e la poupulaciou arribabo à 15 000 amos. Ero la capitalo di Cousaques del sud de l’Enissèi. Mas d’uèi cò’i malaizit de remetre aquelo vileto. Lis emigrants de l’armado roujo aun chaplat touto la poupulaciou cousaco, cramat e destruch la mage-part dis oustaus : acò’s agaro lou centre del bolshevisme e del coumunisme din la regiou èst del district de Minousinsk. Din la bastenço del souviet ounde vengueran escambia noùsti chavals, se tenio uno assemblado de la Cheka. Fougueran lèu encerclats e fintèrou noùsti papiers. Eran pas trop sigurs de l’impressiou que poudiou faire e ensajeran d’evita aquelo visito. Moun coumpanh de routo me diguet souvent puèi :

 

« Acò toumbo plô que chas li bolsheviks l’incapable de ièr sàio devengut lou gouvernadour de uèi, e qu’al countràri de gents sabents saiou mes à bagaja lei charrèiros ou à netija lis estables de la cavalario roùjio. Podi parla ammé li bolsheviks per que sabou pas la diferéncio que i o entre desenfetat e desafectat, antracito e apendicito. M’adoubi toujour per li mena à moun biais de veire, e quitomen à li counvencer de me fuzilha pas. »

 

Acò’s atau que meneran li membres de la Cheka à nous oufri tout ço que nous fazio besou. Lour presinteran un manhifique prougit d’ourganisaciou de lour regiou : bastirion de pounts e farion de routos que lour permetriou d’espourta lou bosc de l’Urianhai, l’or e lou ferre di mounts Saian, lou bestiau e lei bourros de Moungoulio. Quone trioumfle qu’aquelo entrepreso creatriço pel gouvèr di soviets ! Aquelo odo lirico nous prenguet peraqui uno ouro, mas li membres de la Cheka doublidèrou noùsti papiers e nous dounèrou de chavals, boutèrou noùsti bagatges soubre lou chàrri e nous dezirèrou bouno chabenço. Ero nousto darrièro esprovo din lei frountièros de la Russìo.

 

Quand agueran passat la valado de l’Amyl, la chabenço nous souriguet. Près del lac, rescountreran un membre de la milìcio de Karatuz. Avio din sa veituro quauques fuzilhs e de pistoulets autoumatiques, soubretout de mausers, per arma uno espediciou à travers l’Urianhai à la rechirco de quauques ouficiers cousaques qu’aviou fach de grondos empegos i bolsheviks. Demoureran en alèrto. Aurion pougut facilomen rescountra aquelo espediciou e li souldats se leissariou pas mena per de bèlos paraulos. Interrougueran nouste ome e nous diguet per quonho routo l’espediciou passario. Al vilatge d’après davaleran al meme oustau que guel. Quand doubriguèri ma valiso, veguèri qu’agachabo lou countengut amm admiraciou.

  • Qué vous fai tant plazi ? ço-damandèri.

Murmuret :

  • De braios… de braios…

 

Avio recebut de mis amics de braios de chaval toutos niovos d’un jente drap negre espés. Atirabou l’atenciou rabido de la milìcio.

  • Se n’avet pas d’auto… ço-li diguèri, en pounderant à un plan d’ataco.

  • Nou, ço-diguet malancounicomen, lou soviet nous fournis pas de braios. Me dizou que s’en passou també. E lei mèunos sou touto abenados, agachat ! »

 

Amm acò soullevet un pan de soun mantèl e me damandèri coumo poudio teni din de braios coumo aquessos, qu’aviou mai de traucs que d’estofo.

  • Vendat-me lei, ço-murmuret d’una voutz suplicanto.

  • Impoussible, que me fai besou à ieu-meme, ço-respoundèri d’un toun decidat.

Chifret quaucos minutos, puèi s’aturet de ieu :

  • Sourtiguessan, que pouden pas parla eici.

 

Un cop deforo, me diguet :

  • E be, qué’n dizet ? Anat din l’Urianhai. Li bilhets de banco di soviets aun pas cap de valour alai, e poudrés pas ris croumpa, quand i o un fum de zibelinos, d’erminos e de poulvero d’aur que li gents del païs vous vendriou voulountié en escàmbi de fuzilhs e de cartouchos. Avet jia un fuzilh cadu. Vous’n dounarèi un de mai amm un centenau de cartouchos se me dounat lei braios.

  • Aven pas besou d’armos. Noùsti papiers sou una proutecciou sufizento, ço-respoundèri en fazent lou semblant de pas coumprendre.

  • Mas nou ! Poudet escambia aquel fuzilh per de bourros ou d’or. Vous douni cossé lou fuzilh.

  • Acò’i pas gaire pagat per aquessos braios niovos. Enliò en Russìo n’en troubarés pas de parièro. Touto la Russìo vo sèns braios, e quant à vouste fuzilh, m’en dounarau sounque una zibelino, e qué farèi d’una pèl ?

 

A cha pauc, oubtenguèri ço que voulio. Lou milician recebet mi braios e ieu aguèri un fuzilh, cent cartouchos e dous pistoulets autoumatiques ammé quaranto cartouchos per cadu. Agaro eran prou armats per nous apara. Counvencèri també l’irous poussessour de mi braios de chaval de nous douna un permés de port d’armos. Agaro avion la forço e la lèi de nouste coustat.

 

Dinc un vilatge regandit, engajeran una guido, croumperan de biscuèits, de char, de sau, de burre, e après avedre pres vint-e-quatre ouros de repaus, coumenceran nousto espediciou en remounta l’Amyl vels mounts Saian soubre la frountièro de l’Urianhai. Alai, esperaban plô que rescountrarion pas mai cap de boulshevik, inteligent ou nèici. Tres jours après avedre quitat la boucho de la Tuba, traversaban lou darrier vilatge russe près de la frountièro : tres jiours de countact permanent amm uno poupulaciou sèns fe ni lèi, demié de perilhs countùnis, e ammé la poussibilitat permamento de la mort subto. Sounque uno voulountat de ferre, un eime e uno tenacitat à touto esprovo nous poudiou tira d’aquéssi perilhs e nous sauva de toumba al found del bàuri ounde jasiou tant de paures malirous qu’aviou capoussat din lour tentativo de pouja vers lei cimos de la lhiberta ount’ eran arribats. Bessai qu’aviou pas prou de voulounta, bessai qu’aviou pas agut l’eime de chanta lis imne à la glòrio di pounts e dei chalados, bessai tout simplomen qu’aviou pas de braios de chàmbi.

Publicité
Publicité
Commentaires
auvergnat oûbirnhat
Publicité
Archives
Publicité